Ponad 84 proc. mikro-, małych i średnich przedsiębiorców z badanej grupy przyznaje, że ma co najmniej znaczne braki kompetencyjne w zakresie sztucznej inteligencji, z czego 46,3 proc. uważa je za krytyczne – wynika z ankiet przeprowadzonych na potrzeby raportu „Mapa kompetencji AI w Polsce” Polskiego Funduszu Rozwoju i Google Cloud Polska. MŚP często nie zdają sobie sprawy z tego, jak mogą wykorzystać narzędzia AI i jakie może im to przynieść korzyści. Wśród innych barier rozwoju tej technologii w biznesie wymieniane są m.in. ograniczenia budżetowe firm, brak odpowiedniej strategii cyfrowej czy też niechęć do zmian.
– W raporcie braliśmy pod uwagę segment małych i średnich przedsiębiorstw. Jego wyniki były dosyć smutne. Mało firm korzysta ze sztucznej inteligencji, natomiast jeśli zaczęłyby to robić, to wzrosłyby potencjał i produktywność polskiej gospodarki – podkreśla w rozmowie z agencją Newseria Magda Gajownik de Vries z Polskiego Funduszu Rozwoju.
Z przytaczanych w raporcie danych Implement Consulting Group & Google wynika, że pełne wykorzystanie potencjału sztucznej inteligencji może zwiększyć PKB Polski nawet o 8 proc. w dłuższej perspektywie. Wdrożenie tych narzędzi w małych i średnich przedsiębiorstwach jest o tyle kluczowe, że ten sektor firm odpowiada za niemal dwie trzecie PKB kraju i zatrudnienie ok. 7 mln osób.
Ankieta przeprowadzona wśród 95 przedstawicieli MŚP wskazuje na poważną skalę problemów kompetencyjnych w obszarze AI. Wskazało na nią 84,2 proc. badanej grupy. Jedynie 9,5 proc. respondentów z sektora MŚP nie dostrzega problemu z brakiem kompetencji AI w swoich organizacjach
Na podstawie różnych raportów rynkowych eksperci PFR i Google Cloud Polska przygotowali listę czynników hamujących wdrażanie AI w MŚP. Luka kompetencyjna jest jednym z nich. Przedsiębiorcy wskazują na niedobór pracowników z odpowiednimi umiejętnościami, problemy z rekrutacją i utrzymaniem specjalistów IT oraz na brak czasu i środków na szkolenia.
– Widzimy lukę kompetencyjną dotyczącą rozpoznania potencjału sztucznej inteligencji na poziomie motywacji i chęci spróbowania nowych technologii. Widzimy, że jeśli przedsiębiorca w firmie ma procesy, które działają, zazwyczaj nie jest chętny, żeby eksplorować nowe obszary wykorzystania technologii. To jedna z głównych barier – podkreśla Magda Gajownik de Vries.
MŚP wskazują również na bariery finansowe, czyli wysokie koszty wdrożenia technologii AI, często nieproporcjonalne do postrzeganych korzyści, bariery biurokratyczne i regulacyjne, ale także organizacyjne i kulturowe, czyli niski poziom zaufania do technologii oraz opór przed zmianą. Brakuje w nich zwykle konkretnej wizji i planu na wdrożenie rozwiązań AI.
Obawy dotyczące cyberbezpieczeństwa to także jedna z wymienianych przez firmy barier. Podkreślają one także trudności w dostępie do danych lub ich niską jakość.
– Firmy często nie mają przygotowanych danych, żeby zacząć swoją przygodę z wykorzystaniem sztucznej inteligencji. Nie potrafią jeszcze analizować danych w spółkach, żeby wykorzystywać je na potrzeby projektów i prowadzonych prac codziennych – mówi ekspertka PFR.
Barierami są również niedostateczna liczba tzw. success stories, czyli dobrych przykładów rynkowych wdrożeń, a także ograniczony dostęp do wiarygodnych informacji o rozwiązaniach z zakresu sztucznej inteligencji
Badanie ankietowe w raporcie sugeruje jednak, że część firm z sektora MŚP eksperymentuje z rozwiązaniami AI, w tym narzędziami konwersacyjnymi takimi jak np. ChatGPT, Claude czy też Gemini. Są one ogólnodostępne i proste w obsłudze, dlatego stanowią dla nich naturalny punkt wejścia do świata sztucznej inteligencji. Wykorzystują je głównie do tworzenia treści reklamowych, analizy danych biznesowych, obsługi klienta czy też jako wsparcie procesów HR i automatyzacji zadań administracyjnych.
– W wywiadach podczas tworzenia raportu zauważyliśmy, że przedsiębiorcy, a zazwyczaj ich pracownicy, korzystają z AI. Widzieliśmy, że najczęściej pełnią funkcje „ogarniaczy” w firmie: muszą załatwić wiele spraw, przygotować prezentacje, umówić spotkanie. Takie osoby wspomagają się sztuczną inteligencją – uważa Magda Gajownik de Vries. – Natomiast zauważyliśmy też, że wiele osób robi to z własnych kont prywatnych, zaburzając tutaj wszelkie aspekty cyberbezpieczeństwa, co wymaga jak najbardziej zaadresowania i podniesienia świadomości w sektorze przedsiębiorstw wykorzystania sztucznej inteligencji.
Jak podkreśla, korzystanie w ten sposób z narzędzi AI może spowodować, że do sieci trafią poufne informacje dotyczące przedsiębiorstwa lub dane wrażliwe jego klientów, co może mieć poważne konsekwencje dla firmy.
– Warto też mieć świadomość praw autorskich tworzonych z wykorzystaniem narzędzi. To jest wiedza i kompetencje, które na poziomie podstawowym powinni posiadać pracownicy – wskazuje ekspertka z Polskiego Funduszu Rozwoju.
Z punktu widzenia MŚP istnieje potrzeba systemowego podejścia do budowania kompetencji AI, które uwzględni specyfikę i ograniczone zasoby tego sektora. Badani przedstawiciele firm jako kluczowe działania wspierające rozwój kompetencji AI wskazują rozszerzenie oferty szkoleń praktycznych, wzmocnienie współpracy z uczelniami i instytutami badawczymi oraz ułatwienie dostępu do materiałów edukacyjnych. Postulują również wprowadzenie programów mentoringowych i coachingowych, włączenie tematyki AI do programów nauczania oraz prowadzenie kampanii informacyjnych skierowanych do biznesu.
– Z raportu wynika, że kwestie przywództwa są bardzo istotne w firmach. To właśnie osoba zarządzająca, kierująca firmą musi mieć świadomość, jakie korzyści może przynieść sztuczna inteligencja i jej zastosowanie – mówi Magda Gajownik de Vries. – Polski Fundusz Rozwoju aktywnie działa na rzecz przedsiębiorców, prowadząc działania edukacyjne i doradcze w zakresie ich transformacji cyfrowej i podnoszenia kompetencji w zakresie AI. Przedsiębiorcy mogą korzystać z darmowych kursów online, chociażby takich jak podstawy AI, i uczestniczyć w warsztatach, gdzie poznają narzędzia sztucznej inteligencji, ich praktyczne wykorzystanie. Są także warsztaty z przywództwa związanego z wdrożeniem sztucznej inteligencji. To wszystko jest oferowane podczas warsztatów AI dla liderek i dla liderów – wymienia ekspertka.
Jak wynika z danych Eurostatu, 13,48 proc. firm w Unii Europejskiej zatrudniających co najmniej 10 pracowników wykorzystywało w 2024 roku przynajmniej jedno narzędzie sztucznej inteligencji. W zestawieniu widać duże różnice w implementacji AI w różnej wielkości firmach. Odsetek dużych przedsiębiorstw korzystających z tej technologii przekraczał 41 proc. W przypadku średnich firm było to prawie 21 proc., a wśród małych – 11,2 proc.
Ogólny odsetek jest o 5,45 pp. wyższy w porównaniu do 2023 roku. Liderem unijnego zestawienia jest Dania, w której 27,58 proc. firm wykorzystywało sztuczną inteligencję. Na drugim miejscu znalazła się Szwecja (25,09 proc.), a na trzecim – Belgia (24,71 proc.). Polska została sklasyfikowana na przedostatnim miejscu z wynikiem 5,9 proc. (przed Rumunią), co i tak oznacza wzrost w stosunku do 2023 roku, kiedy było to 3,67 proc.
Źródło: Newseria
