Kończą się konsultacje Planu Społeczno-Klimatycznego. 2,4 mld euro trafi na sektor transportu po 2026 roku

Dobiegają końca konsultacje społeczne Planu Społeczno-Klimatycznego, tzw. KPO2, który ma być podstawą do wypłaty środków z nowego instrumentu finansowego Unii Europejskiej – Społecznego Funduszu Klimatycznego. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej zapowiada, że mają one trafić m.in. na walkę z tzw. ubóstwem transportowym, łagodzenie skutków wprowadzenia ETS2 i unowocześnienie kolei, które stanowi ogromne wyzwanie.

– W lipcu Komisja Europejska przedstawi krajom członkowskim projekt budżetu na kolejną perspektywę finansową i zobaczymy, jakie będą możliwości finansowe w jego ramach. Nie jest przesądzone, jaka część budżetu będzie przeznaczona na transport. Natomiast mogę państwa zachęcić do konsultacji społecznych. W toku prac, które przeprowadzamy w ramach Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, mojego departamentu, przygotowaliśmy projekt Planu Społeczno-Klimatycznego, w ramach którego między innymi też się znajduje sektor transportu – mówi agencji Newseria Jarosław Orliński, dyrektor Departamentu Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.

Plan Społeczno-Klimatyczny (PSK) to dokument, w którym znajduje się szczegółowy opis wydatkowania pieniędzy ze Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK). To nowy instrument finansowy, który ma pomóc gospodarstwom domowym, małym przedsiębiorstwom i użytkownikom transportu w trudnej sytuacji niwelować ubóstwo energetyczne. Polska będzie największym beneficjentem Społecznego Funduszu Klimatycznego. Budżet PSK na lata 2026–2032 wyniesie 65 mld zł. Na kwotę składają się wkład unijny oraz wymagany wkład krajowy w wysokości 25 proc. wartości przyznanych środków.

Aby Polska mogła skorzystać z tych pieniędzy, musi uprzednio przedłożyć PSK Komisji Europejskiej. Projekt dokumentu został przygotowany przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej we współpracy z samorządami, partnerami gospodarczymi, społecznymi i przedstawicielami organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz innymi resortami, które będą go wdrażać.

PSK ma być nowym narzędziem walki z ubóstwem energetycznym w Polsce. Ponad 1/3 środków, zgodnie z zapowiedziami resortu, ma trafić na bezpośrednie wsparcie osób, które z powodu ograniczonych dochodów nie są w stanie zapewnić sobie odpowiedniego poziomu ciepła, oświetlenia czy też energii do zasilania urządzeń elektrycznych. To tzw. komponent osłonowy.

– Jest w nim także komponent transportowy, który będzie realizowany zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym, z udziałem 16 urzędów marszałkowskich. W ramach sektora transportu wstępnie przeznaczyliśmy 2,4 mld euro środków, które będą dedykowane sektorowi transportu już po 2026 roku – tłumaczy przedstawiciel resortu.

Zaznacza, że środki zostaną przeznaczone przede wszystkim na zakup taboru kolejowego i autobusowego jako formę zwalczania tzw. ubóstwa transportowego. Mają się przyczynić do poprawy sytuacji związanej z wejściem w życie tzw. ETS2 – systemu handlu emisjami po 2027 roku, który ma dotyczyć emisji CO₂ z branży transportowej.

– To będą też projekty związane między innymi ze ścieżkami rowerowymi, które będą realizowane także na poziomie komponentu regionalnego. To mogą też być projekty związane ze stacjami kolejowymi czy projekty bardzo ważne z punktu widzenia zapewnienia środków dla przewozów kolejowych regionalnych – wymienia Jarosław Orliński.

PSK ma umożliwić finansowanie inwestycji w obszarze budowy, przebudowy przystanków i stacji kolejowych wraz z budową parkingów przy przystankach i stacjach, infrastruktury transportu autobusowego, poprawy infrastruktury dostępu do węzłów przesiadkowych (budowa, przebudowa, remont chodników, ciągów pieszych i pieszo-rowerowych, przejść drogowych, kładek, wind, schodów oraz obiektów typu „parkuj i jedź”), rozwoju transportu na żądanie oraz infrastruktury transportu rowerowego (dróg dla rowerów, stacji rowerowych w węzłach przesiadkowych oraz rozwój wspólnego roweru publicznego).

– Stajemy się bogatszym krajem w Unii Europejskiej. To oznacza, że w ramach polityki spójności tych środków niestety będzie mniej. Natomiast trzeba pamiętać, że są też różnego rodzaju inne dodatkowe środki unijne zarządzane centralnie. Przykładowo w ramach obecnej perspektywy finansowej jest to instrument „Łącząc Europę”, przeznaczony na transport. Trzeba też pamiętać o tym, że tego typu instrumenty nadal będą realizowane przez Komisję Europejską – wyjaśnia dyrektor Departamentu Programów Infrastrukturalnych w MFiPR. – Będziemy oczywiście musieli startować, tak jak do tej pory, w konkursach ogólnoeuropejskich. Także tzw. sieć transeuropejska TEN-T transportowo nadal będzie realizowana.

Jak podkreśla, prace nad siecią transeuropejską TEN-T w zakresie sektora drogowego są na bardzo zaawansowanym etapie i zmierzają ku końcowi, jednak wiele wyzwań czeka na resort w kontekście sektora kolejowego.

– Przede wszystkim myślę tutaj o unowocześnieniu kolei – wprowadzeniu europejskiego systemu zarządzania cyfrowego, tzw. ETCS czy ERTMS na sieci kolejowej. Jest to bardzo duże wyzwanie, nad którym pracujemy. Są też tzw. projekty podwójnego zastosowania, które są ważne z punktu widzenia naszych zobowiązań sojuszniczych – wylicza Jarosław Orliński. – Trzeba się przygotować na bardzo duży nacisk w zakresie infrastruktury podwójnego zastosowania w zakresie transeuropejskiej sieci transportowej, ale też między innymi w ramach projektów związanych z polityką spójności.